Nehiy sözcüğü Arapçada yasaklama anlamındadır. Arapça’da iki farklı nehiy vardır. Bunlar “Nehy-i Hazır” ve “Nehy-i Gaib”dir.
Nehy-i Hazır
Nehy-i hâzır, ikinci şahsa yönelik olumsuz emir demektir. İlgili şahsa ait muzâri fiilin başına nehiy lâ’sı ( لا الناهية lâ en-nâhiye) getirilerek yapılır. Nehiy lâ’sı, başına geldiği muzâri fiili cezm eder, nehiy lâ’sı ile nefiy lâ’sını birbirinden ayıran tek özellik de budur. Nefiy lâ’sı, hatırlanacağı üzere, başına geldiği muzâri fiilin i‘râbında hiçbir değişiklik yapmayıp sadece anlamı olumsuza çevirirken, nehiy lâ’sı başına geldiği muzâri fiili cezm eder ve anlamı olumsuz emre çevirir.
Şimdi كَتَبَ fiilini kullanarak nehy-i hâzır çekimini görelim:
| Nehy-i Hazır Çekim Tablosu | |||
|---|---|---|---|
| Cemi (Çoğul) | Tesniye (İkil) | Müfred (Teil) | |
| أَنْتُمْ لا تَكْتُبوا Sizler yazmayınız |
أَنْتُما لا تَكْتُبا Siz ikiniz yazmayın |
أَنْتَ لا تَكْتُبْ Sen yazma |
Muhatab |
| أَنْتُّ لا تَكْتُبَْ Sizler yazmayınız |
أَنْتُما لا تَكْتُبا Siz ikiniz yazmayın |
أَنْتِ لا تَكْتُبي Sen yazma |
Muhataba |
Örnekler;
لا تدْخُلْ إلى البَيْتِ Eve girme! !
لا تَذْهَبوا إلى الحديق Bahçeye gitmeyin! !
Nehy-i Gâib
Nehy-i gâib, üçüncü şahsa yönelik olumsuz emir demektir. İlgili şahsa ait muzâri fiilin başına nehiy lâ’sı ( لا الناهية lâ en-nâhiye) getirilerek yapılır. Nehiy lâ’sı, başına geldiği muzâri fiili cezm eder ve anlamı olumsuz emir kipine çevirir.
Şimdi ( كَتَبَ ) fiilinin nehy-i gâib çekimini görelim:
| Nehy-i Hazır Çekim Tablosu | |||
|---|---|---|---|
| Cemi (Çoğul) | Tesniye (İkil) | Müfred (Teil) | |
| هم لا يَكْتُبوا Onlar yazmasınlar |
هما لا يَكْتُبا O ikisi yazmasınْ |
هو لا يَكْتُب O yazmasın |
Gaib |
| هُنّ لا يَكْتُبَْ Onlar yazmasınlar |
هما لا تَكْتُبا O ikisi yazmasınْ |
هِي لا تَكْتُب O yazmasın |
Gaibe |
Örnekler;
! لا يَفْتَحْ البَابَ لِلغريبِ Kapıyı yabancıya açmasın!
! لا يَنْظروا مِن النافِذَ Pencereden bakmasınlar!